Geachte heer/mevrouw ……………,
Hebt u zich wel eens afgevraagd wat die “ijshockeyspelers” nou doen op een wintertafereel van Anton Pieck of op een schilderij van Hendrick Averkamp uit 1625 of op een schilderij van J.H. Muntz uit 1770? De verwarring is begrijpelijk! Het gaat hier dan echter niet om ijshockeyspelers maar om beoefenaars van het oer-Hollandse Kolfspel!
In Utrecht, bij party- en congrescentrum Het Vechthuis, ligt er een geheel gerestaureerde Kolfbaan.
De Kolfbaan aan de Jagerskade 13 te Utrecht is verre van nieuw. Het is de geheel gerestaureerde baan
‘De Drie Dorstige Herten’ die vroeger aan de Dorstige Hartsteeg in Utrecht stond. Eén van de overdekte banen die, net als die van het Sint Eloyen Gasthuis aan de Boterstraat in Utrecht, al in de eerste helft van de 18e eeuw in een landelijke banengids werd vermeld. Lang werd deze Kolfbaan, net als vele andere, als verloren beschouwd.
Om deze vergeten sport nieuw leven in te blazen organiseren wij, in samenwerking met de Koninklijke Nederlandse Kolfbond, een aantal kolfclinic’s. De mensen die hiervoor in de gelegenheid worden gesteld, zijn de wethouders van alle gemeenten in de Provincie Utrecht & Gelderland, plaatselijke politici van Utrecht en 1e en 2e kamervertegenwoordigers met sport in hun portefeuille.
Voor iedere geplande avond (ontvangst vanaf 18.30 en einde ca. 21.00 uur) is er slechts een beperkt aantal plaatsen beschikbaar (let op; vol=vol!). U wordt dan ontvangen bij party- en congrescentrum Het Vechthuis aan de Jagerskade 13-15 te Utrecht. De avond zal worden geopend door de voorzitter van de Koninklijke Nederlandse Kolfbond, de heer M. Aberkrom.
Ballen en klieken om het spel te spelen zijn uiteraard aanwezig. Wij zorgen voor een hapje en een drankje en uiteraard leent deze avond zich ook uitstekend om met uw collega’s bijpraten.
De geplande avonden zijn op maandag 17-12-2012, 14-01-2013, 21-01-2013 en 28-01-2013.
Graag hoor ik van u voor 30-11-2012 op welke dag u kan!
Tijdens de avond zullen er ook foto’s worden gemaakt die wij voor promotiedoeleinden willen gebruiken; “Plaatselijke Politici Gemeenten Utrecht & Gelderland en plaatselijke politici (portefeuille sport) slaan oud-oer Hollands spel nieuw leven in?”
Op naar een sportieve avond!
Met vriendelijke groet,
Gerardus Evenement Planner
Menno Spiekerman
06-13486175
p.s.: Het Vechthuis beschikt over een groot eigen parkeerterrein (250 parkeerplaatsen,
P-gratis) en is met het openbaar vervoer uitstekend te bereiken (lijn 6, lijn 26 en lijn 36, ca. 10 minuten vanaf het Centraal Station Utrecht).
Bijlage:
De oorsprong van het oer-Hollandse Kolfspel ligt aantoonbaar voor 1261, maar er zijn aanwijzingen dat het spel veel ouder is! Het werd toen voornamelijk ’s winters gespeeld in de open lucht en er waren punten te behalen door een bal met een vooraf gesproken aantal slagen zover mogelijk weg te slaan of in zo weinig mogelijk slagen een vooraf vastgesteld doel te raken. Het spel ontwikkelde zich na de dertiende eeuw tot de meest beoefende sport van de lage landen. Dit vaak tot ongenoegen van de stadsbesturen, die bij herhaling maatregelen aankondigden tegen excessen als het raken van toevallige voorbijgangers, prijzige ruiten en kerkramen, bevuilen van gevels, het maken van herrie, het vertrappen van gras en verjagen van vee.
Na verloop van tijd ontwikkelde zich een Kolfspel dat werd gepeeld in de directe omgeving van een taveerne, een herberg of een uitspanning. De uitbaters hielden de spelers en hun toeschouwers, en daarmee de klandizie, hierdoor dicht bij huis. De Kolfsport ontwikkelde zich tot de meest populaire sport in ons land. Alleen al in Utrecht waren er rond 1775 binnen de singels 21 actieve Kolfbanen. Zelfs op de Maliebaan in Utrecht speelde men wel illegaal Kolf in plaats van het, aan Kolf verwante, Maliespel. In heel Nederland waren er honderden banen. In en om Amsterdam alleen al ruim tweehonderd. Werkelijk bij iedere uitspanning of “trekschuithalte” kon men Kolven, vaak op meerdere banen. In Buiksloot kon het zelfs op maar liefst zes banen. In totaal zijn er ruim 1000 Kolfbanen in Nederland bekend. Het Kolfspel is een korte baan variant van het in ons land al sinds de 14de eeuw gespeelde “colf” en is ook verwant aan het huidige golf.
Midden 19e eeuw begon de belangstelling voor het Kolven af te nemen, o.a. door het opkomen van ander vermaak zoals biljart waarvoor minder ruimte nodig was. Ook waren de Kolfbanen ideaal om als dans- of filmzaal te gebruiken, waarmee een hogere omzet kon worden gemaakt. Het Kolfspel had het Nederlands toen inmiddels al met ruim 70 uitdrukkingen en gezegden verrijkt, zoals “met de natte vinger”, “een Kolfje naar zijn hand”, “de eerste klap is een daalder waard” en “paal en perk stellen”. Er zijn nu in heel Nederland nog maar 15 Kolfbanen waar een dertigtal verenigingen gebruik van maken. Tegenwoordig wordt er nagenoeg alleen in Noord-Holland gekolfd. De enige uitzondering is het Utrechtse Sint Eloyen Gasthuis aan de Boterstraat. Deze club is echter een besloten vereniging van het broederschap Sint Eloyen.
Bij nieuwbouw aan de Dorstige Hartsteeg, ontdekte men dat de vervallen bergruimtes op het binnenterrein waren gemaakt in de verwaarloosde Kolfbaan van het inmiddels verdwenen café. Uiteindelijk werden de originele spanten met hun kenmerkende grote overstek, dankzij B&W van de Gemeente Utrecht (zij werkte mee met het ter beschikking stellen van grond en vergunningen), het Utrechts Monumentenfonds (dat de verplaatsing mogelijk maakte en met tekeningen de herbouw aanzwengelde) en met de inspanningen van de broeders van het Sint Eloyen Gasthuis, herplaatst bij het Vechthuis. Het overstekende dak moest de toeschouwers buiten, de vroeger open baan, beschutting bieden. Deze Kolfbaan werd door de vorige eigenaar van Het Vechthuis (de heer T. van Doorn) eigenhandig volledig gerestaureerd, in ere hersteld en in 1995 als zaaluitbreiding op Het Vechthuis in gebruik genomen.
Deze Kolfbaan ademt heden ten dage nog steeds de sfeer van vroeger. De specifieke Kolfpalen, of beter gezegd de “stukken”, zijn een kopie van die in het Sint Eloyen Gasthuis en hier demontabel, waardoor de baan ook voor andere doeleinden kan worden gebruikt.
Meer informatie over kolven en spelregels vind u via: http://www.colf-kolf.nl/spelregels.ppt of op de sites van de Koninklijke Nederlandse Kolfbond, die van het St. Eloyen Gasthuis of op die van het Webmuseum Colf & Kolf.
– Koninklijke Nederlandsche Kolfbond (KNKb) – www.kolfbond.nl
– St. Eloyen Gasthuis – www.sinteloyengasthuis.nl
– Webmuseum Colf & Kolf – www.colf-kolf.nl